İran'da zorunlu başörtüsü kuralını ihlal ettiği gerekçesiyle gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin polis nezaretinde hayatını kaybetmesinin ardından 17 Eylül 2022'de patlak veren ülke tarihinin en uzun süren gösterilerinin üzerinden iki yıl geçerken özellikle Tahran'da başörtüsü kurallarına uymayanların artması dikkati çekiyor.
Mahsa Amini, 13 Eylül 2022'de memleketi Sakkız kentinden ziyaret için geldiği başkent Tahran'da "ahlak polisi" olarak bilinen İrşat devriyeleri tarafından "başörtüsü kurallarına uymadığı" gerekçesiyle polis nezaretine alınarak karakola götürüldü.
Karakolda aniden rahatsızlanarak hastaneye kaldırılan Amini, 3 gün sonra 16 Eylül'de hayatını kaybetti. Olay kamuoyunda infial uyandırırken ülkede birçok siyasetçi ve sanatçı tarafından da büyük tepkiyle karşılandı.
Tepkiler, 17 Eylül'de Amini'nin cenazesinin memleketi Sakkız kentinde düzenlenen törenle toprağa verilmesinin hemen ardından sokaklara taştı. Mazenderan eyaletinin merkezi Sari'de göstericilerin bir kamu binasının duvarından devrim lideri Humeyni ve İran lideri Ali Hamaney'in posterlerini indirdiği görüntüler de sosyal medyada paylaşıldı.
Gösterilerde 500'den fazla gösterici, yaklaşık 70 güvenlik görevlisi hayatını kaybetti.
Yetkililer, genel olarak protestoları "düşmanların komplosu" ve "isyan" olarak değerlendirdi. Protestolar, ülkedeki sanatçılardan farklı dallarındaki sporculara kadar birçok ünlü isimden destek gördü.
Bu süreçte ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere Batılı ülkeler de "insan hakları ihlalleri" gerekçesiyle İranlı yetkililere yönelik defalarca yaptırım kararı aldı.
BİTMEYEN BAŞÖRTÜSÜ TARTIŞMASI
Gösterilerle birlikte zorunlu başörtüsü yasasının esnetilmesi veya kaldırılması tartışmaları alevlendi. Aslında İran'da başörtüsü zorunluluğu tartışmaları yeni değil. İran devriminin kurucusu Humeyni tarafından Ağustos 1979'da uygulamaya konulan zorunlu başörtüsü yasası din adamları arasında bile zaman zaman tartışma konusu oldu.
Öte yandan gösteriler aylar önce sona ermesine ve baskılara rağmen özellikle başkent Tahran'da bazı kadınlar kamuya açık alanlar, alışveriş merkezleri, kafe, banka, okul ve sokaklarda hala başlarını örtmemeyi tercih etmeleri de dikkati çekiyor.
Polisin müdahaleleri oldukça azalsa da bazı noktalarda zaman zaman devam ederken son olarak 21 Haziran'da kadın polislerin zorunlu başörtüsü kuralına uymadığı gerekçesiyle iki genç kıza fiziki şiddette bulunduğuna dair görüntüler tepki topladı.
GÜNDEM
Sayfa başına git
