Ünlü Şair Pablo Neruda Öldürüldü mü?

1971'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan Şilili ünlü şair Pablo Neruda, 1973'te iktidara gelen General Pinochet'in askerî darbesinden sadece 12 gün sonra, 23 Eylül 1973 tarihinde öldü. Ancak Neruda'nın ölüm nedenine ilişkin tartışmalar ve soruşturmalar hâlâ devam ediyor.

Şili'nin en ünlü şairi Neruda'nın, Pinochet diktatörlüğünün emriyle öldürüldüğü iddialarına ilişkin inceleme ise on yıldan fazla bir süredir devam ediyor. Ancak hâlâ bir sonuca ulaşılabilmiş değil. Kanada, Danimarka ve diğer ülkelerdeki adli uzmanlar, 69 yaşında ölen şairin kalıntıları üzerinde ölüm nedenini belirlemek için yaptıkları çalışmalarda kesin bir sonuca varamadı.

Neruda'nın yeğeni Rodolfo Reyes, BBC'ye yaptığı açıklamada ''Netliğe ihtiyacımız var. Bu dava ile ilgilenen hakimin mahkemede bir açıklama yapmasını bekliyoruz'' dedi. 1904 yılında Şili'de doğan Neruda, öldüğünde prostat kanseriyle mücadele ediyordu ve ölüm belgesinde de ölüm nedeni kanser olarak kaydedildi.

Ancak 2011'de, Neruda'nın son yıllarında onun için çalışmış olan Araya, Neruda'nın Meksika'ya sürgüne gitmesini engellemek için hastanede zehirli bir iğne ile öldürüldüğünü iddia etti. Neruda, Pinochet rejimine karşı liderlik yapmak üzere Meksika'ya gitmeyi planlıyordu. Komünist olan Neruda, askerî darbe sırasında görevden alınan sosyalist devlet başkanı Salvador Allende'nin de yakın arkadaşıydı. Araya, Neruda'nın ölümüne ilişkin "Onun ülkeden ayrılmasını istemiyorlardı, bu nedenle Neruda'yı öldürdüler'' iddiasında bulundu.

Bu iddiaya yanıt olarak, Neruda'nın mezarı 2013 yılında açıldı ve adli tıp testlerine tabi tutuldu.

Toronto'daki McMaster Üniversitesi ve Kopenhag Üniversitesi'ndeki bilim insanları tarafından yapılan çalışmalarda, ölüm nedeninin kanser olmadığı söylendi, ancak kesin bir ölüm nedeni de belirtilemedi. 

Yapılan çalışmalar sonrasında, uzman heyet şubat ayında başka bir rapor yayınladı. Bu rapora göre Neruda'nın dişlerinden birinde Botulinum toksini izleri bulundu. Botulinum, en ölümcül toksinlerden biri olarak biliniyor ve birçok ülkede biyolojik bir silah olarak kullanılıyor. Ancak, Botulinum toksininin Neruda'yı öldürdüğüne dair kesin bir kanıt da henüz yok. 

Davayı inceleyen hakim Paola Plaza'nın soruşturma hakkında bir görüş bildirmesi bekleniyor, ancak ne zaman olacağı belirsiz. Bu dava Şili'yi ve Neruda'nın ailesini bölmüş durumda. Rodolfo Reyes, amcasının cinayete kurban gittiğine inanırken, başka bir yeğen olan Bernardo Reyes, bütün soruşturmayı "rezillik" ve 'fake news' olarak tanımlıyor. Şairin mirasını yöneten Neruda Vakfı ise ölümünün doğal nedenlerden kaynaklandığında ısrar ediyor.

Davaya bakan savcılar bugüne kadar onlarca doktor, hemşire, diplomat ve politikacı ile birlikte, Neruda'nın hayatının son günlerinde onu gören arkadaşlarını sorguladı. Bu sorgularda son günlerde ünlü şairin yanında olan bazı kişiler, Neruda'nın son derece hasta olduğunu söyledi. Hatta, şairin yakın arkadaşı Aída Figueroa, ''Ölümünün yaklaştığını bana açıkça hissettiriyordu" dedi.

Nobel ödüllü yazarın bazı akraba ve arkadaşları ise öldürüldüğünde ısrarcı olmaya devam ediyor. Neruda'nın kesin ölümüne ilişkin tartışmalar, daha uzun süre devam edeceğe benziyor. 

BBC