Tekli mi Yoksa Çoklu Aday mı?

6'lı masanın henüz açıkladığı bir isim yok. Fakat seçim tarihi yaklaştıkça tartışması alevleniyor. "Adayınız kim" tartışmasının ardından şimdi de muhalefet cumhurbaşkanlığı seçimine tekli mi yoksa çoklu adayla mı gireceği merak konusu oldu

Seçime 27 parti giriyor. Bunların 5'i iktidar blokundan, 22'si muhalefetten. Muhalefetteki 22 partinin hepsi olmasa bile çoğu, örneğin 10 maddelik tek sayfalık bir demokrasi manifestosuyla ortak bir adayda birleşebilir mi? Bunu yapmamaları trajedi olur. İttifaklar kendi içlerinde en çok milletvekili çıkacak ortak listeler hazırlayabilirler mi? Bunu yapmamaları hazin olur."

Eski Halkın Demokratik Partisi (HDP) EŞ Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, bu cümlelere T24'te yazdığı makalesinde yer verdi. 

Türkiye'de yapılacak cumhurbaşkanı ve milletvekilleri genel seçimlerine 6 ay gibi bir süre kaldı ve aday tartışması giderek büyüyor.

Aslında Demirtaş'ın ifadelerinle tekrar gündeme gelen konu uzun zamandır tartışılıyor. 

Kimi siyasiler ortak (tekli) adayla seçimlere girmeyi savunurken, kimileri de çoklu adaydan yana tavır alıyor.

Geçen cuma Habertürk'te Kübra Par'ın "Açık ve Net" programına katılan Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu'nun "Gerektiğinde 6'lı masa 2 aday da çıkarabilir. A planımız tek adaydır ama şartlar neyi gösterirse o esneklikte gerekli adımı atarız" demesi tartışmaları daha da alevlendirdi.

"2018 seçimine çoklu aday ile gidildi, sonuçları görüldü"

Davutoğlu'ndan bir gün sonra parti genel merkezinde açıklamalarda bulunan Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Genel Başkanı Ali Babacan, "çoklu" veya "tekli" aday tartışmasına ilişkin konuştu. 

"Çoklu aday bir strateji değildir, ortak aday çıkaramamanın sonucudur" diyen Babacan, "2018 seçimine çoklu adayla gidildi, sonuçları görüldü. Ortak aday için sonuna kadar gayret göstereceğiz" ifadelerini kullandı.

"Tek aday dışında seçenek yok"

İYİ Parti Sözcüsü Kürşad Zorlu da pazar günü parti genel merkezinde düzenlediği basın toplantısında "çoklu aday" ile ilgili soruya şu yanıtı verdi:

Bu sorumlulukta tek ve ortak aday dışında bir seçeneği çok doğru bulmuyoruz. Bu masanın gerçekten milletimizi geleceğe taşıyacak, bu heyecanı uyandıracak bir tablo ve ilerleyişle adayını belirlemesi ve bunun ortak ve tek bir aday şeklinde gerçekleşmesi kararlılığında olacağız." 

Tartışma, aday belirleme sürecine kadar devam edecek gibi.

Peki muhalefet için tekli mi yoksa çoklu aday mı daha avantajlı?

"Liderler şahsi ve siyasi ikbal planlarından uzak durmalı"

Independent Türkçe'ye konuşan siyaset bilimci Doç. Dr. Can Kakışım, tek adayın daha mantıklı olduğunu, sürecin ilk turda bitmesi gerektiği görüşünde.

Doç. Dr. Kakışım'a göre seçimlerin ikinci tura kalması durumunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimin dinamiklerini lehine çevirebilir.

Ortak adayın belirlenmesi için parti ile liderlerin dar çıkarları ve şahsi siyasi ikbal planlarından uzak davranması gerektiğine değinen Kakışım, "Eğer muhalefet bu konuda bir birlik görüntüsü ortaya koyamaz veya 6'lı masa bileşenleri bencilce davrandıklarına dair bir görüntü oluştururlarsa seçmende güven yaratmaları da çok zor olur" değerlendirmesinde bulundu.

"Her ikisi için de tek aday ve liste ile gidilmesi en uygunu olur"

Koç Üniversitesi öğretim üyesi ve siyaset bilimci Prof. Dr. Ali Çarkoğlu da Kakışım ile benzer kanaatte. 

Muhalefetin tek aday ile seçimlere girmesinin daha uygun olacağını kaydeden Prof. Dr. Çarkoğlu, "Ancak şu ayrımı yapmak lazım. Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi için iki ayrı strateji izlenmesi gerekir. Her ikisi için tek aday ve liste ile gidilmesi en uygunu olur" dedi.

Aksi taktirde oyların önemli bir miktarının heba edilmesinin söz konusu olabileceği uyarısında bulunan Çarkoğlu, "6 partiden birtakım isimlerin değişik yerlerden kazanabileceği yerlere yerleştirilmesi kolay bir egzersiz değil ama imkansız da değildir. Kimin nerede ne kadar güçlü olduğu kestirilmesi için çalışmak gerekir. Risk alarak tek bir liste ile gidilmesi maksimum sayıda sandalye kazanılması mümkün kılacaktır" yorumunda bulundu. 

"İkinci tura kalması bir avantaja dönüşebilir"

Cumhurbaşkanlığı adaylığı için tek isimle gidilmesinin çok önemli olduğun altını çizen Çarkoğlu, "Çünkü birinci turda kanmak mümkün olmayabilir" dedi ve devamında şunları kaydetti:

Cumhurbaşkanı seçimi ikinci tura kalındığında milletvekili seçimlerinin sonuçlarına göre bir avantaj elde edilmesi söz konusu olabilir. Şöyle ki millet ikinci tura bırakmak isterse şöyle bir avantajı olur; eğer milletvekili seçilerinde muhalefet çoğunluğu ele geçirebilirse o zaman cumhurbaşkanlığı için de kendi desteklediği adayın bütün muhalif gruplarca desteklenmesini isteyip hem icrayı hem de Meclisi kontrol etme yetkisi isteyebilir. Aksi taktirde bölünmüş icra ve Meclis önemli bir sorun yaratacaktır."

"Yasak, yoksulluk, yolsuzluk ve yozlaşma gibi ciddi bir sorunumuz var"

Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi ve siyaset bilimci Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu ise farklı görüşte.

Kalaycıoğlu, muhalefetin kazanması için çoklu aday ile seçimlere girmesi gerektiğini söyledi.

Seçimler için üzerinde düşünülmesi gereken iki temel konudan söz eden Prof. Dr. Kalaycıoğlu, "Birincisi, seçilecek cumhurbaşkanı sadece Türkiye'nin bugün sahip olduğu neopatrimonyal sultanizm rejiminde yeni bir cumhurbaşkanı mı olacak yoksa ülkeyi hukuk devletiyle bağlaşık bir demokrasi olmasına doğru bir yol alması için liderlik yapacak biri mi olacak? Bu ikisi çok farklı kişiler ve ayrı sonuçları olacak. Sultanizme yeni birini seçeceksek kim olursa olsun hiçbir şey fark etmeyecek. Gelmiş olduğumuz noktada yasaklar, yoksulluk, yolsuzluk ve yozlaşma, '4 Y' diye adlandırılan ciddi bir sorunumuz var. Sultanizmde bunlarda hiçbir şey değişmez, daha kötüye gideriz. Kim seçilirse seçilsin bir değişiklik beklemek abesle iştigaldir" değerlendirmesinde bulundu. 

"Birden fazla aday ile seçimlere gidilmesi daha doğru"

Kimi kamuoyu şirketlerinin anketlerine göre Erdoğan'ın seçimi kazanma şansının olmadığını aktaran Kalaycıoğlu, "Metropoll'ün son bulgusuna göre seçmenin yüzde 56'sı hiçbir şekil ve şart altında Erdoğan'a oy vermem demiş. Bu durumda ikinci turda da kazanma şansı olmaz. Dolayısıyla 1,2 veya 3 adayın gösterilmesi fark etmiyor, zaten muhalefet çok aday ile seçime girecek. Yani 6'lı masa, HDP'nin başını çektiği blok, Muharrem İnce ve Ümit Özdağ yeterli imzayı toplarsa aday çıkaracaklar. En az 5 muhalefet adayıyla seçime gireceğiz gibi görünüyor" dedi ve sözlerini şöyle tamamladı:

Bir husus daha var. İktidar, muhalefetin özellikle 6'lı masanın çıkartabileceği ve kazanma ihtimali olan adayını ne yapıp edip engelleme çabasında. Ekrem İmamoğlu olayında bunun küçük örneğini gördük, aynı zamanda Kemal Kılıçdaroğlu için TBMM'de bir fezleke var. Kolaylıkla çoğunluk tarafından dokunulmazlığının kaldırılması, soruşturma açılması ve ışık hızıyla hapsedilmesini sağlayabilirler. Bu şekilde 6'lı masanın çıkarabileceği adayları seçimde rahat çalışmasını engellemek, hatta adaylık durumlarını ortadan kaldırmak için son dakika girişimleri de yapılabilir. Doğrusu bu şartlar altında birden fazla aday ile girmek daha doğru ve çekici bir yaklaşım olabilir. Bunu göz önünde bulundurmak lazım."