Laleli'de Döviz Krizi…

Laleli esnafı, ihracattan elde ettiği geliri, hızlı transfer yapan bürolardan tahsil ediyordu. Bu büroların çoğu şu anda ödeme yapamıyor. Yapan ise dolar yerine Türk lirası veriyor
 
İstanbul'un ihracat merkezi Laleli'de döviz krizi yaşanıyor. Yılda 4,5 - 5 milyar dolar ihracat yapılan Laleli'de esnaf, yurtdışından gelen parasını alabilmek için transfer işlemi yapılan döviz bürolarının önünde uzun kuyruklar oluşturuyor.

Tarihler 20 Aralık 2021'i gösterdiğinde dolar kuru en yüksek zirvesine ulaşarak 18 TL'yi görmüştü. İki gün sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hükümetin yeni finansal alternatiflerini ve ekonomik tedbirlerini açıklamış. Dolar sert bir düşüş yaşayarak 10 lira dolaylarına gerilemişti.

Alternatif finansal yöntemlerden biri olarak açıklanan "kur korumalı TL vadeli mevduat" aracıyla da hesabında döviz bulunduran vatandaşların TL mevduatlarına geçişi teşvik edilmişti. O dönem henüz çiçeği burnunda, gözleri ışıltıyla dolu Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati bu yeni ekonomi modelinin çıktılarını 6 ay sonra göreceğiz demişti. 6 ay sonraya geldiğimizde dolar 17 TL'yi yeniden geçti.

Merkez Bankası'nın net rezervleri geçen hafta 12,2 milyar dolardan 10,5 milyar dolara düştü. Swap (ödünç alınan para) hariç net rezerv ise eksi 52,8 milyar dolar oldu.

Bütün bunlar olurken özellikle dolar olarak para transferi gerçekleştiren döviz bürolarının önünde yaklaşık 1 aydır süre gelen uzun kuyruklar oluştu.

Bu döviz bürolarının içinde bir tanesi ise tabiri caizse İstanbul'un ihracat merkezi kabul edilebilecek Laleli'de.

Yılda 4,5 - 5 milyar dolar arasında ihracat yapıldığı tahmin edilen Laleli esnafı dükkanını emanet edip yurtdışındaki müşterisinden gelen parayı almak için bölgede sürekli işlem yaptıkları ofislerde kuyruğa girdi.

"Zolotaya Korona" ya da "Koronapay" sistemi

Rusya ve Orta Asya ülkelerinden vatandaşların da bulunduğu kuyruklarda, "Zolotaya Korona" ya da "Koronapay" adı verilen sistem ile para transferi bekleniyor.

Bu sistem, hesap açmadan özellikle Rusya, Özbekistan ve diğer Orta Asya ülkelerinde hizmet veren hızlı para transferi hizmeti.

Kimliğe ve gönderen tarafından bildirilen işlem numarasının yeterli olduğu bu transfer ödemesi para değeri olarak peşin alınabiliyor.

Laleli'deki birçok esnaf da ihraç ettiği ürünlerin ücretlerini müşterilerinden bu yöntemle tahsil ediyor.

Ancak yaklaşık son 1 aydır bu transfer sistemi ile çalışan döviz bürolarında belli saat aralıklarında paralarını alabildiklerini söylüyor Laleli esnafı.

"Sabah 08.00'de geldim, 5 saattir para bekliyorum"

25 yıldır Laleli'de tekstil ticaretiyle uğraştığını ve bu zamana kadar hiç bu kadar sıkıntı çekmediklerini söyleyen Mustafa Karakaya, "Hem zamlardan hem doların çıkmasından dolayı yıprandık. Bu kuyruk burada 1 aydır var. Bu sistem ile para alamıyoruz artık. Bir gün veriyorlar, bir gün vermiyorlar. Bir gün öğlene kadar veriyorlar öğleden sonra vermiyorlar. Sabah 8’de geldim, hala bekliyoruz. Sözde para gelecek" dedi.

"Dolar yok, TL var"

Bu ödeme sistemiyle çalışan diğer döviz ofislerinin hiçbir şekilde para vermediğini belirten Karakaya, sözlerine şöyle devam etti:

Paramızı dolar olarak almamız lazımken, dolar bile alamıyoruz. TL olarak vereceklerini söylediler. Ama bekliyoruz kesin bir şey de söylemiyorlar. Biz de merak ediyoruz neden böyle oldu? Sorun nedir? Kimse açıklama da yapmıyor. Halkı böyle koyun gibi bekletiyorlar. İşin gerçeği bu.

İş insanı Ali Bey: Bir yer ödeme yapıyor

Laleli'de tekstille uğraşan bir diğer esnaf Ali Demir ise farklı döviz ofislerinde çeşitli sorunlar ile karşılaştıklarını söyledi.

"Şu anda nereye gitsek bir sıkıntı var. Ödeme verilmiyor" diyen Demir, "Sistemde bir sıkıntı olduğunu söylüyorlar. Farklı farklı şeyler söyleniyor. Konu nedir biz de bilmiyoruz. 20 yerin içinde, bir yer ödeme veriyor sadece. Onda da kuyruk var zaten. Genelde Rusya ve Orta Asya’dan gelen ödemeler buraya düşüyor. Sabahtan beri bekliyoruz, bize gönderilen dolar yerine TL verilecek" ifadelerini kullandı.

"Bankadan para alamıyoruz"

Birçok kişi mevzu bahis döviz bürolarının önünde sıra beklerken, döviz bürosu çalışanları kendi iş arkadaşlarının da banka önünde sıra beklediğini belirtti.

Vatandaşın serzeniş dolu soruları karşısında döviz bürosu çalışanlarından biri, "Siz burada, bizim arkadaşlar da banka önünde sırada bekliyorlar" diye konuştu.

Hemen akabinde bu problemin neden kaynaklandığını sorulduğunda aynı döviz bürosu çalışanı, "Banka da bize dolar vermiyor. Başka yerler ödeme bile yapamıyor. Biz en azından TL ödeme yapacağız” yanıtını verdi.

Ziraat Bankası 5 bin dolar depozito istedi

Kuyrukta sırada bekleyenlerden biri de Rusya vatandaşı Nikita'ydı. Laleli esnafı değildi ama o da Rusya ile yapacağı transfer işlemi için bekleyenler arasındaydı.

4 aydır İstanbul'da olduğunu dile getiren Nikita, "Zolotaya Korona" sistemi ile para transferine mecbur kaldığını vurguladı.

MasterCard ve Visa'nın Rus bankalarına uyguladığı yaptırımların ardından kartının kullanıma kapandığını söyleyen Nikita çareyi Ziraat Bankası'ndan hesap açmakta bulduğunu aktardı.

Türkiye'deki bankalarla geçirdiği süreci anlatan Nikita, şunları kaydetti:

"Rusya'ya uygulanan yaptırımlar yüzünden, online yemek siparişi bile veremiyorum. Kartlarım kullanıma kapandı. Türkiye'de bir banka hesabı açmak istedim ve Ziraat Bankası'na gittim. İnternet sitesinde yazılı olmayan bir prosedür sundular bana. 5 bin dolar depozito karşılığında hesap açabileceklerini ve bu paranın 3 ay boyunca dondurulması gerektiğini bana söylediler. Ardından DenizBank'a gittim, onlar da aynı prosedürü 2 bin 500 dolar ve paranın 1 ay dondurulması koşulu ile sundular. Ben de mecburen 'Zolotaya Korona' sistemini seçmek zorunda kaldım."