Köylerde Erdoğan’a Büyük Desteğin Nedeni Ne?

CHP’nin elindeki verilere göre, bir ve iki sandıklı yerlerde yani köylerde, Erdoğan’a verilen büyük destek, seçimdeki farkı da belirledi. Siyaset bilimci Sambur ile sosyolog Avcıoğlu, söz konusu nedenini anlattı

"Seçimi neden kaybettiklerine" dair yaptıkları analizleri referans gösteren CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, kendilerine verilen oyların, şehirlerde Erdoğan’ı geçtiğini, köylerde ise tam tersi durum olduğunu söyledi.

Kılıçdaroğlu, Sözcü TV’de katıldığı programda bu farkın oluşmasını yapılan sosyal yardımlara bağlamıştı. 

Habertürk TV’de dün katıldığı yayında ise enflasyonun yakıcı etkisinin köylerde daha az hissedilmesinden ve iktidar lehine yayın yaptığı savunulan TRT’nin köylerde daha çok izlenmesinden bahsetti. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 verilerine göre, Türkiye’de köy ve beldelerde yaşayan insanların oranı yüzde 6,64’e kadar düştü. Yine TÜİK verilerine göre köylerde yaşayan insan sayısı, 2022 yılı verilerine göre 5 milyon 666 bin 274 kişi.

Türkiye’nin nüfusu ise 31 Aralık 2022 itibariyla 85 milyon 279 bin 553 kişi. 

CHP'ye göre bir ve iki sandık kurulan yerlerdeki sonuç seçimi belirledi

Köylerde yaşayan nüfusun seçimin kaderinde nasıl bir etkisi olduğunu anlamak için CHP’de Bilgi ve İletişim Teknolojilerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Devrim Barış Çelik ile görüştük.

Çelik, 14 Mayıs 2023 günü yapılan seçimin ardından 17 Mayıs'ta görevine atandı.

Devrim Barış Çelik'in açıklamasına göre, 28 Mayıs 2023 günü gerçekleşen cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimi öncesi sandıklar üzerinde hızlı bir veri analizi taraması yapıldı. Elde edilen sonuçlar üzerinden de ihtiyaç olan yerlere müşahit takviyesi yapıldı. 

Çelik, yapılan çalışma sonucu Kılıçdaroğlu ile Erdoğan arasındaki farkın ikinci turda 300 bin kişi daha azaldığını anımsattı.

Kılıçdaroğlu’nun köylerle ilgili iddiasının temelinde de Çelik ve ekibinin 28 Mayıs seçimlerinin ardından yaptığı çalışma var.

Çelik’in elindeki verilere göre sadece bir sandık olan yerlerde Kılıçdaroğlu’nun oy oranı toplamda yüzde 34,2 iken Erdoğan’ın yüzde 65,8. Tek sandıklı yerlerde iki aday arasındaki oy farkı 1 milyon 400 bin.

İki sandıklı yerlere bakılınca Kılıçdaroğlu’nun oy oranı yüzde 35,7 iken, Erdoğan’ın oy oranı yüzde 64,3. Burada da iki aday arasındaki oy farkı 2 milyon 150 bin.

Çelik, seçimde Erdoğan ile Kılıçdaroğlu arasındaki oy farkının 1 milyon 960 bin olduğuna dikkat çekerek, bu farkın oluşmasında sadece bir ve iki sandık olan yerlerden Erdoğan lehine gelen oyların etkili olduğunu söyledi ve ekledi: Yani bir ve iki sandıklı yerler aslında seçimin kaderini değiştiriyor diyebiliyoruz. 

Sadece bir ve iki sandık kurulan yerler ise genellikle köyler ve beldeler.

Sandık sayısının arttığı büyük yerleşimlerde Kılıçdaroğlu önde

Peki kurulan sandık sayısı artınca durum ne oluyor?

Çelik, üç ve daha üzerinde sandık kurulan yerlerde dengenin değiştiğini Kılıçdaroğlu’nun yüzde 50,2 ile yüzde 49,8 oy alan Erdoğan’ın önüne geçtiğini söyledi.

Sekiz sandık kurulan yani daha büyük yerleşim yerlerinde ise yüzde 51,3'e karşı yüzde 48,8 Kılıçdaroğlu önde. 

Devrim Barış Çelik, daha fazla sandık olan yerlerde de oranın bu düzeyde kaldığını söyledi.

Yani daha büyük yerleşim yerlerinde az bir farkla da olsa Kılıçdaroğlu, Erdoğan’ı geçerken, CHP, köylerden Erdoğan’ın lehine gelen neredeyse iki kat fazla oyların seçimin kaderini değiştirdiğine inanıyor.

"Siyasal islamcı ve milliyetçi akımlar için köylerin özel bir yeri var"

Kılıçdaroğlu, Çelik’in tespit ettiği bu rakamları bazı yerlerde de gündeme getirmişti.

Alevi, Kürt ve Trakya köyleri dışında geçmişten beri köylerin önemli kısmında, ciddi bir sağ ağırlığı olduğu biliniyor. Bu ağırlık günümüzde Erdoğan’a desteğe dönüşmüş durumda. 

Peki bu desteğin nedenleri ne? Bu soruyu Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Siyaset Bilimci Prof. Dr. Bilal Sambur ile Konya Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi Sosyolog Prof. Dr. Gürcan Şevket Avcıoğlu’na sorduk.

Sambur, siyasal islamcı ve milliyetçi akımların toplumla kurdukları ilişkide köylerin ve kentlerdeki gettoların özel bir yeri olduğunu söyledi

Siyaset bilimciye göre, gerek Milli Görüş hareketi gerekse AK Parti başından beri kırsal kesimde özel bir strateji uygulayarak buralarda ciddi bağ kurdu, kendilerine aidiyet geliştirdi. 

"Kırsal kesimde Erdoğan, bir siyasal parti liderinden çok ailenin babası, reisi olarak görülüyor"

Kırsal kesimde yaşayan insanların uzun vadeli planlamalar yapmak yerine daha çok günlük, anlık ihtiyaçlarının karşılanmasını hedefleyen bir anlayışa sahip olduğunu belirten Sambur şöyle devam etti:

AK Parti iktidara geldiğinden beri kırsal kesimi iyi okudu. Buralara yol, su, elektrik götürdü. Taşımalı eğitimle çocukları okula taşıdı. Bir takım kamu kurumlarının ya da STK’ların yaptığı sosyal yardımlarla günlük hayatlarını daha kolay yürütmelerini sağladı.

Sonuç olarak köylerde "Bütün bunları bize Erdoğan veriyor" algısı yerleşti. Kırsal kesimde Erdoğan, bir siyasal parti liderinden çok ailenin babası, reisi olarak görülüyor ve kurulan bu güçlü bağ, AK Parti’nin daha çok oy almasına neden oluyor.

“Statükoyu muhafaza etme eğilimi daha fazla oluyor”

Sosyolog Prof. Dr. Gürcan Şevket Avcıoğlu'na göre birinci neden, köylerdeki muhafazakâr anlayışın geçmişten beri devam etmesi. 

"Kırsal alanlar genellikle geçmişten birtakım özellikleri muhafaza etme eğilimindeler" diyen Avcıoğlu şöyle devam etti: 

Tabii bunun için de örneğin dini inançlar, gelenekler de var. Kentlerde kozmopolit yapıdan dolayı her türden ve görüşten insan var. Buralarda yaşayanlar çeşitliliği gördükçe uyum sağlıyor.

Oysa kırsal alanlar genellikle içine kapalı olduğu için durumunu, statükoyu muhafaza etme düşüncesi eğilimi daha fazla oluyor. Örneğin bazı maddi ve sosyal imkanlardan faydalanabiliyorsa bunu kaybetmek istemiyor.

"AK Parti’nin dini referanslar kullanması da etkili oluyor"

AK Parti’nin dini referanslar kullanmasının da muhafazakâr yapıya sahip olan köylerde şansını artırdığına dikkat çeken Avcıoğlu, “Üzerine mevcut durumlarını koruma eğilimi de eklenince, bir siyasal görüş olarak da oy verme davranışı olarak da değişiklik olmuyor” dedi.

“Dışlanma, ayıplanma endişesiyle topluluğa uyma eğilimi fazladır”

Avcıoğlu ayrıca, kırsal alanlarda yaşayan küçük toplulukların sosyal ilişkilerinin, şehirlere göre daha sınırlı olduğuna dikkat çekti. 

“Bu sınırlı çevrede düşünce ve davranışların birbirine benzemesi doğaldır" diyen Konya Selçuk Üniversitesi Öğretim Üyesi, bu toplulukların daha homojen olduğunu, birbirlerinden etkilenmenin daha yüksek olduğunu hatırlatıyor. 

Şevket Avcıoğlu'nun açıklamasına göre kırsal alanda kabul edilmiş düşünce ve davranışların dışında hareket etmek, ayıplama, kınanma veya dışlanma endişesi yaratıyor. Bu nedenle topluluğa uyma eğilimi fazla oluyor. Bu durum günlük işlerden siyasal davranışa kadar gözlemlenebiliyor. 

Independent Türkçe