Esad’ın Son Saatleri: Sessiz Kaçış Nasıl Planlandı?

Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif militanlar geçen hafta Şam'ı ele geçirdiğinde Suriye lideri Beşar Esad'dan uzun süre haber alınamadı. Hatta yetkililer, devlet görevlileri ve akrabalarının da neler olup bittiğine dair fikri yok gibi görünüyordu.

Sonunda Şam ele geçirildikten saatler sonra Esad'ın Rusya'ya sığındığı öğrenildi.

O gün yaşananlar hakkında bilgi sahibi olan ve Reuters haber ajansına konuşan 14 kaynaktan alınan bilgiler, Şam'ın ele geçirildiği gün neler olduğuna dair ipuçları sunuyor.

Adı açıklanmayan kaynaklar, Esad'ın, Moskova'ya gitmeden birkaç saat önce yaklaşık 30 ordu ve güvenlik şefinin katıldığı bir toplantıda, Rusya'nın askeri desteğinin yolda olduğuna dair güvence verdiğini ve kara kuvvetlerine direnmeleri yönünde çağrıda bulunduğunu ileri sürüyor.

Yakın çevresinden bir yardımcısının verdiği bilgiye göre, Esad aynı gün mesaisini bitirdiğinde başkanlık ofisindeki müdürüne eve gideceğini söyledi ama eve gitmek yerine havaalanına doğru yola çıktı.

Danışmanı Buthaina Shaaban'ı da arayan Esad, evine gelip kendisine bir konuşma yazmasını istedi. Danışman eve gittiğinde kimsenin olmadığını gördü.

Arap Reform Girişimi bölgesel düşünce kuruluşunun yönetici direktörü Nadim Houri, "Esad son bir direniş bile göstermedi. Kendi birliklerini bile harekete geçirmedi," dedi.

"Destekçilerinin kendi kaderleriyle yüzleşmelerine izin verdi."

Akrabalarını bıraktı
Üç yardımcısına göre Esad, ordunun seçkin Dördüncü Zırhlı Tümeni komutanı olan küçük kardeşi Mahir'e bile çıkış planını bildirmedi. Mahir, Irak'a ve ardından Rusya'ya bir helikopterle uçtu.

Esad'ın anne tarafından kuzenleri Ehab ve Eyad Makhlouf da Şam isyancıların eline geçtiğinde benzer şekilde geride bırakıldı. İkili, arabayla Lübnan'a kaçmaya çalıştı, ancak yolda isyancılar tarafından pusuya düşürüldü. Ehab vurularak öldürüldü ve Eyad yaralandı. Ancak olay halen resmi olarak teyit edilmiş değil.

Radar seviyesinin altında uçtu
Esad'ın kendisinin, 8 Aralık Pazar günü transponder'ı kapalı bir uçakla radar seviyesinin altında uçtuğu söyleniyor. Uçağın önce Suriye'nin Lazkiye kentindeki Rusya'ya ait Hmeymim Hava Üssü'ne, oradan da Moskova'ya uçtuğu belirtiliyor.

FlightRadar takip sitesinin verilerinde Şam'dan bir uçağın havalandığı ve Humus üzerinde irtifa kaybederek radardan kaybolduğu görülmüştü. Bu da uçağın düştüğüne dair spekülasyonlara yol açmıştı. Öte yandan uçaklar belli bir irtifa seviyesinin altında radara girmeden uçabiliyor. Gelen son bilgiler de Esad'ın bu şekilde uçtuğunu gösteriyor.

Üç eski yakın yardımcısı ve üst düzey bir bölge yetkilisine göre, Esad'ın eşi Esma ve üç çocuğu, Rusya'nın başkenti Moskova'da onu bekliyordu.

Esad'ın gidişinin ardından Başkanlık Sarayı'na akın eden militanların çektiği görüntüler, Esad'ın aceleyle evden ayrıldığını, ocakta pişmiş yemek bıraktığını ve aile fotoğraf albümleri gibi bazı kişisel eşyaları almadığını ortaya koyuyor.

Esad'ın yakın çevresinden üç isim ise muhaliflerin Halep ve Humus'u ele geçirip Şam'a doğru ilerlemesi üzerine, Esad'ın ilk başta Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) sığınmak istediğini ileri sürdü. İddiaya göre BAE bu isteği kabul etmedi.

Katar ve Türkiye'nin rolü
İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan bir Rus diplomatik kaynağa göre, Moskova askeri müdahalede bulunmaya isteksiz olsa da Esad'ı terk etmeye razı değildi.

Geçen hafta Katar'da Doha forumuna katılan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Esad'ın güvenliğini sağlamak için diplomatik çabalara öncülük etti. İki bölge yetkilisinin verdiği bilgiye göre Lavrov, Türkiye ve Katar'dan, Esad'ın Rusya'ya güvenli bir şekilde çıkışını sağlamak için HTŞ ile bağlantılarını kullanmalarını istedi.

Batılı bir güvenlik kaynağı, Reuters'a, Lavrov'un Esad'ın güvenli bir şekilde devrilmesini sağlamak için "elinden geleni" yaptığını belirtiyor.

Üç kaynak, Katar ve Türkiye'nin, Esad'ın çıkışını kolaylaştırmak için HTŞ ile anlaşmalar yaptığını iddia ederken, her iki ülke de resmi açıklamalarında HTŞ ile hiçbir temaslarının olmadığını duyurdu.

Katar dışişleri bakanlığı Esad'ın çıkışıyla ilgili sorulara yanıt vermezken, Reuters'a konuşan bir Türk hükümet yetkilisi, Esad'ın uçuşu için Türk hava sahasını kullanma yönünde Ruslardan bir talep gelmediğini söyledi.

Adı açıklanmayan yetkili, Ankara'nın Esad'ın kaçışını kolaylaştırmak için HTS ile çalışıldığı iddialarına ise değinmedi.