Belarus, Savaşa Katılabilir mi?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, iki ülkenin ortak bir askeri kuvvet oluşturduklarını duyurdu. Lukaşenko daha önce de defalarca Ukrayna'nın ülkesine saldırmaya hazırlandığını iddia etmişti.

Ukrayna’da ve müttefiki olan ülkelerde askeri uzmanların ve politikaların akıllarında ise şu sorular var:

Belarus ordusunun, Ruslarla birlikte savaşa katılması ne kadar olası? Belarus’tan yeni bir Rus saldırısı olasılığı ya da Kiev’e yönelik yeni bir saldırı girişimi var mı?

BBC, politikacılar ve askeri uzmanlarla bu olasılıkları ve beklentileri konuştu.

Belarus’ta ne kadar Rus birliği var?

Belarus topraklarından gerçekleştirilecek olası bir saldırı, yaz boyu konuşulan konular arasındaydı. Ancak Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Belarus sınırındaki durumun “önemli bir değişiklik göstermediğini” bildirdi.

Ancak Rusya sonbahar aylarıyla beraber, Belarus topraklarına yeniden asker yerleştirmeye başladı. Durum, Rusya’nın ilan ettiği kısmi seferberlikle birlikte daha da endişe verici boyutlara ulaştı. Ukrayna istihbaratının bildirdiğine göre, seferber edilmiş 20 bin yeni Rus askerinin Belarus’a yerleştirilmesi bekleniyor.

Lukaşenko, 10 Ekim tarihinde Rusya ile birlikte ortak bir askeri görev gücünün kurulduğunu duyurdu. Bu tarih, aralarında Belarus’tan fırlatılan roketlerin de olduğu büyük bir roket saldırısının olduğu gündü. 

Yakın zaman öncesine kadar Belarus’ta 1.000 Rus askeri bulunuyordu. Bunların içerisinde saldırı uçağı uzmanları ile birlikte radar istasyonlarında, dört İskender taktik füze sisteminde ve 12 S-400 uçaksavar sisteminde görevli mürettebat da yer alıyordu.

Belarus Askeri İşbirliği Departmanı Başkanı Valery Revenko, ülkede 9 bin asker olduğunu iddia etse de, bu sayının ne kadar değiştiği belirsizliğini koruyor.

İnternetteki fotoğraflara güvenilecek olursa, kısa süre önce seferber edilen Rus askerleri Belarus'a konuşlandırılmaya başlandı.

Belarus 17 Ekim’de, Rusya'dan yeni ortak kuvvetin bir parçası olarak yaklaşık 170 tank, havan topları ve 200 savaş aracı gönderileceğini duyurdu.

Telegram’da yayın yapan muhalif kanal 'Belarus Hajun', Rus askerleri taşıyan trenlerin, Ukrayna sınırına değil, ülkenin merkezine ya da kuzey bölgelerine varacağını bildirdi.

Bu Ukrayna için nasıl bir tehdit oluşturuyor?

‘Bilgi Direnişi’ isimli projede görevli askeri ve siyasi yorumcu Aleksandr Kovalenko, geçen hafta Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgal tehdininin bir parçası olarak Rusya’nın en az 40 tabur askeri Belarus’a yoğunlaştırması gerektiğini söyledi.

Bu senaryoda söz konusu asker sayısı 24 bin ile 28 bin arası. Bu da kabaca Şubat’ta Belarus'tan Ukrayna'yı işgal eden kuvvetin büyüklüğü kadar.

Şu anda yalnızca 9 bin askerin olduğunu düşünürsek, bu da yaklaşık 12 tabur asker demek. Kovalenko’nun da belirttiği üzere, bunlar geniş kapsamlı değil, teçhizatsız yürüyen taburlar.

Kovalenko, "Bu, gerçek paniğe zemin hazırlamaktan çok dikkat dağıtıyor" diye ekliyor.

Her ne olursa olsun, Belarus'taki Rus birliği uyarı vermeden hızla büyümeye başlarsa, Rusya'nın motivasyonsuz, kötü eğitimli yeni askerlerle bir işgal hazırlaması için güçlü bir şansı olabilecek.
İşgal için yeterli miktarda asker var mı?

Ukraynalı internet sitesi Defense Express'ten uzman Ivan Kirichevskiy, BBC’ye yaptığı değerlendirmede bu konuyu tartışmak için henüz çok erken olduğunu söyledi.

Kirichevskiy, “Diğer cephedeki Rus birliklerinin, savunmalarını zar zor sürdürebilecek kadar yıpranması durumunda, Kremlin’in ancak o zaman Ukrayna’nın ilerleyişini engellemek için saldırı emri verecek” görüşünü savunuyor.

Ancak Kirichevskiy, Rusya'nın kuzeyden gelecek bir saldırıyı yönetmek için yeterli birlik toplayabileceğine şüpheyle bakıyor.

Rusların, üçüncü bir muharebe birliği kurma girişiminde eksik kaldığını belirten Kirichevskiy, Ağustos ayının ortasına kadar savaşa hazır olması gereken bu birliklerin, Eylül ayında hazır olduğunu dile getiriyor ve şöyle ekliyor:

“Hazır değildiler, bu yüzden Ukrayna ordusu özellikle de Harkov'da onlarla uğraşabildi.”

Ukrayna, kuzeyden bir saldırıya hazır mı?

Ukraynalı General Sergei Naev, savaşın başlangıcında Rusya'nın kuzey Ukrayna'daki başarılarına değindi. Naev’e göre, mevcut Ukraynalı birlikler o dönem Donbas’taki çatışmalarla meşguldü ve Belarus sınırındaki birliklerde geniş ölçekli bir saldırıya direnebilecek kadar personel yoktu.

Bir başka faktör de işgalden sadece iki gün önce, Belarus Savunma Bakanı Victor Khrenin'in Ukraynalı mevkidaşı Alexei Renikov'a Belarus'tan bir saldırı olmayacağına dair söz vermesiydi. Bu sözler tutulmadı. Bunu da Washington Post’a verdiği röportajda Reznikov’un kendisi itiraf etti.

General Naev, Ukrayna'nın artık Belarus'tan gelecek bir saldırıya hazır olduğunu söylüyor:

“Belarus'ta toplanan birlikler, bizim hazırlıklarımızı da artıracak. Ukrayna ordusu, kendi kuvvetlerimizi ve malzememizi buna göre oluşturacak."

Belarus sınırındaki bölgelerdeki yetkililer de savaşa hazır olma durumunu tartışıyorlar.

Belarus ile 218 kilometrelik bir sınırı paylaşan Ukrayna'nın Rivne bölgesinin askeri-sivil yönetiminin lideri Vitaly Koval, BBC Ukraynaca Servisi’ne yaptığı açıklamada, sınır savunmasını güçlendirme çalışmalarının yedi ay önce başladığını söyledi.

Koval’a göre, kuzeyden gelecek bir saldırı kolay olmayacak:

"Topraklarımızın yüzde kırkı ormanlarla kaplı. Belarus sınırındaki kuzey bölgelerinde geçilmez ormanlar ve bataklıklar var. Bölgedeki 170 nehirden bahsetmiyorum bile. Bunlar düşman teçhizatına doğal engeller. Nehirler üzerindeki köprüler birçok şekilde engellenebilir ve düşman hareketine sekte vurulabilir."

Koval, kendileriyle Belarus-Ukrayna sınırında savaşa girmek için intihara meyilli olunması gerektiğini savunuyor.

Belarus ordusu, Rusya’nın yanında savaşa katılır mı?

Geçtiğimiz  yıl Belarus kara birliklerinde askere alınmış 17 bin kişi vardı.

Belarus ordusu hem zırhlı araçlara hem de havacılık kabiliyetine sahip. Kirichevsky’e göre olası Belarus saldırısının, gerçek bir zarar verme olasılığı çok yüksek.

Ancak, birliklerin savaş deneyimi yok.

Lukaşenko’nun kendisi de dahil, Belaruslu yetkililer, Ukrayna’ya saldırmaya yönelik gönülsüzlüklerini defalarca dile getirdi. Ancak Khrenin'in 22 Şubat'taki ifadeleri hatırlandığında, bu tür sözler pek garanti sayılmaz.

Belarus’ta seferberlikten söz edilebilir mi?

Belarus’taki muhalif gazetelerden Nasha Niva’da birkaç gün önce “Seferberlik kararı alındı” başlığıyla bir yazı yayımlandı.

Kendi kaynaklarına atıfta bulunan gazeteciler, Lukaşenko'nun Rus birliklerini tamamlamak için Belarus'ta üstü kapalı bir seferberlik yürütmek için temel bir karar verdiğini iddia etti. Yazarlara göre bu, Belarus-Ukrayna sınırında gerilimin tırmanma olasılığını artırıyor.

Bu bilgi Salı günü Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı tarafından da doğrulandı.

Genelkurmay tarafından yayımlanan açıklamada, “Belarus Silahlı Kuvvetleri bünyesinde eğitim kampları adı altında gizli seferberlik faaliyetleri yürütülüyor. Eldeki bilgilere göre uçaksavar füze sistemleri operatörleri ve tank mürettebatı eğitiliyor” denildi.

Minsk yönetimi tarafından resmi bir seferberlik ilan edilmedi. Lukaşenko da kısa süre önce böyle bir planın varlığını reddetti.

Belaruslular savaşacak mı?

Zelensky'nin ofisinin baş danışmanı Oleksiy Arestoviç, Belarus'ta gerçekten de kısmi bir gizli seferberlik olmasına rağmen, bunun esas olarak inşaat alanında uzmanlaşmış askeri personeli kapsadığını savundu.

'Feygin Live' isimli muhalif Rus YouTube kanalında konuşan Arestoviç, “Bu demek oluyor ki, Belarus tarafının asıl görevi bize karşı savaşmak değil, Rus birlikleri için sığınak inşa etmek olacak” dedi.

Arestoviç, Belarus ordusunun Ukrayna'ya karşı savaşa doğrudan katılma olasılığının sıfır olmadığına, ancak son derece düşük kaldığına inanıyor.

Birçok askeri gözlemciye göre ise Belarus’un Rus tümenlerine silah ve mühimmat göndermesi, Belarus ordusunun savaşa doğrudan girme konusundaki isteksizliğinin bir göstergesi.

Kirichevskiy, Lukaşenko’nun bu yolla bedelini ödeyip Ukrayna’ya karşı savaşta doğrudan dahlinden kurtulduğuna inanıyor.

'Belarusian Hajun' Telegram kanalındaki bloggerlar, doğrudan savaşa girmenin, olası senaryolardan yalnızca biri olduğunu düşünüyor.

Minsk yönetiminin savaşa girmesinin, Rus birliklerini kendi topraklarında hazırlaması, silah tedariği ve Rus askerlerinin Belarus kamplarında eğitilmesi ile sınırlı kalabileceği düşüncesi de hakim.

Ancak bazıları, Belarus ordusunun er ya da geç savaşa gireceği konusunda ikna olmuş durumda.

Ukrayna askeri yardım fonu 'Come Back Alive'ın Başkanı Taras Chmut, “Savaşa girecekler. Girseler de girmeseler de biz kazanacağız ve Rusya Federasyonu alt üst olacak” diyor.

Peki ya Belarus'taki ruh hali?

Belarus ordusunda akrabaları olan ve ismini vermek istemeyen bir kişi, BBC Ukraynaca Servisi’nden gazetecilere “Belarus Cumhuriyeti savaşmak istemiyor ve savaşmayacak" dedi.