ABD'de Donald Trump'ın başkanlık koltuğuna oturmasının ardından Ukrayna konusunda sürprizler birbiri ardına geliyor. ABD ve Rusya'dan üst düzey yetkililerin Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da Salı günü bir araya gelmesi, Ukrayna ve Avrupa Birliği'nde (AB) rahatsızlık yaratmıştı. Öncesinde ABD'li yetkililer olası Ukrayna barış müzakerelerinde Avrupalıların masada yer almayacağına dair açıklamalarda bulunmuştu.
ABD Başkanı Trump, bu tartışmaların hakim olduğu gündemde dün Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin meşruiyetini sorgulayan ifadeler kullandı. Zelenskiy'nin ülkesindeki oy oranının yüzde 4 olduğunu iddia eden Trump, bu nedenle Ukrayna'da seçimlere gidilmesi gerektiğini savundu. Ukrayna'da olağanüstü hal nedeniyle seçim yapılamadığına işaret eden Trump, "Masaya oturmak istiyorlarsa Ukrayna halkı 'seçimler yapılmayalı uzun zaman oldu' demez mi? Bu Rusya ile ilgili değil, benim düşüncem. Başka birçok ülke de aynı görüşte" diye konuştu.
Trump'ın bu ifadelerinin hemen ardından Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü Şubat ayı başında yaptığı anketlerin sonucunu açıkladı. Anket sonucuna göre Zelenskiy'e destek yüzde 57 civarında görünüyor.
Zelenskiy: Dezenformasyonun kaynağı Rusya'dır
Anket sonucunu değerlendiren ve Trump'ın sözlerine gönderme yapan Zelenskiy, "Şu an beni değiştirmek isteyen varsa bu mümkün olmayacak. Yüzde 4'lük destek konusundaki dezenformasyon Rusya kaynaklıdır. Bunu biliyoruz ve bu rakamların ABD ile Rusya arasında istişare edildiğine dair elimizde kanıtlar bulunuyor" dedi. Zelenskiy, "Büyük saygı duyduğumuz bir ulusun lideri Başkan Trump maalesef bu dezenformasyon alanında yaşıyor" ifadesini kullandı.
Trump'ın sözlerinin ardından Kremlin de dün, ABD'li heyetle yapılan görüşmelerde Ukrayna'da seçimler konusunun gündeme geldiğini bildirdi. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, Ukrayna'da olası seçimler konusunda "görüş alışverişinde" bulunulduğunu belirterek "Tabii ki bunun kararı Moskova'da ya da Washington'da alınamaz" diye ekledi.
Rusya'da parlamentonun alt kanadı Duma'nın Başkan Yardımcısı Pyotr Tolstoy da Çarşamba günü gazetecilere yaptığı açıklamada Moskova ile Kiev arasında herhangi bir anlaşmanın ön koşulunun ülkede seçimlere gidilmesi olduğunu ifade etti.
Ukrayna'da OHAL nedeniyle seçimler yapılmıyor
Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya saldırmasının ardından Ukrayna'da olağanüstü hal ilan edilmişti. 2019'daki seçimlerle Devlet Başkanı olan Zelenskiy'nin görev süresi 20 Mayıs 2024'te dolmasına rağmen OHAL nedeniyle seçimler yapılmadı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de daha önceki açıklamalarında Zelenskiy'nin devlet başkanı olarak meşruiyetini sorgulamış, "Gelecekte Ukrayna ile savaş konusunda bir nevi anlaşma imzalanacak olursa doğru kişiyle imzalandığından emin olunması gerekir. İş imza aşamasına gelirse bu kadar hayatî bir alanda belgeleri meşru yetkililerle imzalamalıyız" ifadelerini kullanmıştı.
Trump yönetimi, Ukrayna'nın NATO üyeliğine kapının kapatılması ve Ukrayna'da 2014 öncesi sınırlara geri dönülmemesi gibi konularda da Rus tezlerine yakın bir tutum benimsemişti.
Zelenskiy: Trump'ın gönderdiği nadir element anlaşmasını imzalamadım
ABD'nin üç yıllık savaşta yaptığı yardımlara karşılık Ukrayna'dan 500 milyar dolar değerinde nadir element isteyen Trump, bu yönde bir anlaşma imzalanması için geçen hafta Hazine Bakanı Scott Bessent'i Kiev'e göndermişti. Zelenskiy bugün yaptığı açıklamada Trump'ın gönderdiği metnin elementlere karşılık güvenlik garantileri içermediğini ve bu nedenle anlaşmayı imzalamadığını söyledi.
Zelenskiy, ABD yardımlarının bir dökümünü de yaparak Washington'dan Ukrayna'ya 67 milyar dolarlık silah ve 31,5 milyar dolarlık bütçe yardımı yapıldığını kaydetti. ABD'nin yardımlara karşılık 500 milyar dolarlık nadir element talep etmesinin "ciddi bir diyalog" olmadığını belirten Zeienskiy, "Ben Ukrayna'yı savunuyorum. Ülkemizi satamam" dedi. Ukrayna lideri, Trump'ın önerdiği anlaşma taslağında ülkenin nadir elementlerinin yüzde 50'sinin ABD'ye devredilmesinin öngörüldüğü bilgisini de paylaştı.
Trump'ın Ukrayna'ya aktarılan paraların nereye gittiğinin bilinmediği şeklindeki imasına da değinen Zelenskiy, savaş sırasında silah harcamalarına 320 milyar dolar gittiğini, ABD ve AB tarafından yapılan yardımların tutarının toplamda 200 milyar dolar olduğunu, açıkta kalan 120 milyar doları Ukraynalıların kendi ceplerinden karşıladığını belirtti.