'Sürtük' Demek Suç mu?

Burak Abatay
BBC Türkçe

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çarşamba günü partisinin grup toplantısında Gezi Parkı protestolarına katılanlar için "çürük ve sürtük" ifadelerini kullandı. Çok sayıda kişi ile siyasi parti ve sivil toplum örgütü temsilcileri Erdoğan hakkında suç duyurusunda bulundu.

Türk Dil Kurumu sözlüğü "sürtük" kelimesini "Vaktini çok gezerek geçiren, evinde oturmayan kadın", "aynı anda birden fazla kişiyle gönül eğlendiren kadın" ya da "hayat kadını" ifadeleriyle tanımlıyor. Dil Derneği Sözlüğü'ne göre de bu kelime bir küfür.

Peki "sürtük" gibi ifadeler suç unsuru teşkil ediyor mu? Ya da vatandaşları için bu tip ifadeler kullanan bir cumhurbaşkanının yargılanması mümkün mü?

'Sürtük' demek suç mudur?

BBC Türkçe'ye konuşan hukukçulardan emekli ceza hakimi ve Yargıçlar Sendikası'nın eski Yönetim Kurulu Üyesi İbrahim Fikri Talman'a göre birine "sürtük" demek suç.

Bu konularda benzer çok fazla yargılama yaptığını söyleyen Talman, "Bu ifadenin de suç ifadesi olarak kabul edilmesi gerekiyor" diyor.

Peki bir kişiye hakaret etmekle bir topluluğa hakaret etmek arasında nasıl bir fark var? Örneğin bir gazeteciye "sürtük" demekle, "Bütün gazeteciler 'sürtüktür' demek" yargılama açısından fark yaratır mı?

Talman, bu soruya şöyle yanıt veriyor:

"Belli bir kişi kast edilmiyor, evet. Ancak kendisini mağdur hisseden veya tepki göstermeyi hak gören her kişi şikayet edebilir ve bu da yargılama konusu yapılabilir.

"Dün Cumhurbaşkanı belli bir kadını ya da kişileri kastederek söylemedi. Gezi olaylarına katılan kadınları kastetti. Kendini mağdur hisseden çok kişi vardır. Bunu görüyorum da. Haklı olarak da şikayette bulunulabilir."

Yaşar Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Prof. Dr. Mustafa Ruhan Erdem ise muhatabın iyi belirlenmesi gerektiğini söylüyor.

Hakaret suçlarında muhatap kişi çevresinin ne kadar genişse hakaretin de o ölçüde belirsiz olacağını belirten Prof. Dr. Erdem, "Ama kitle ne kadar dar tutulursa, söylemin hakaret suçunu oluşturduğunu söyleyebiliriz," diyor ve şöyle devam ediyor:

"Ama anladığım kadarıyla Gezi Parkı eylemlerine katılan kişileri hedef alarak söylenmiş sözler. Bu sözlerle ne kadar geniş bir kitle hedef alındı, o mahkemelerin değerlendireceği bir konu."
'Cumhurbaşkanı hakkında suç duyurusunda bulunulabilir ya da tazminat davası açılabilir'

Talman'a göre söz konusu kelimenin Cumhurbaşkanı tarafından dile getirilen bir ifade olması da bir şeyi değiştirmiyor ve yine suç teşkil ediyor.

Talman, "söz konusu hakareti nedeniyle örneğin kadınların Cumhurbaşkanı'na tazminat davası da açabileceğini" söylüyor.

Bunun önünde yasal bir engel olmadığını vurgulayan Talman, "Ancak bu konu anayasa hukukçuları arasında da, ceza hukukçuları arasında da tartışmalıdır. Ben bir ceza hukukçusuyum ve böylesi bir davanın açılması gerektiğini savunuyorum," diyor.

Anayasa'da Cumhurbaşkanı'nın yargılanması konusunda bir suç ayrımı yapılmadığını dile getiren Talman, "Kasıtlı ya da taksirli suçlar şeklinde bir ayrım yoktur," diyor.

Talman, örneğin Cumhurbaşkanı'nın direksiyonda olduğu ve karışabileceği olası bir trafik kazası nedeniyle de yargılanabileceğini söylüyor.

Ancak Talman, Anayasa'nın bunu sıkı bir şekle bağladığını belirterek, "Bunun için epey bir prosedür gerekiyor. Bu yüzden böylesi ceza davalarının açılabileceğini sanmıyorum. Ancak isteyenlerin, özellikle kadınların, bu çirkin ifade nedeniyle başvurup şikayetçi olmaları mümkün," şeklinde konuşuyor:

"Suç duyurusunda bulunmaktansa tazminat davası açmak daha sağlıklı. İsteyen her birey tazminat davası açabilir."is yapısı içerisinde mümkün değil."