'Çirkin' Balıkların Nesli Tükeniyor!

Bilim insanları tehdit altındaki balıkların "daha çirkin" olduğunu keşfetti

Mandalina balığı, en yüksek estetik değere sahip resif balıklarından biri (Rick D. Stuart Smith/Creative Commons)

Zarif melek balıkları ve şık orkinoslardan metanetli gargurgillere kadar tüm balıkların kendine has güzelliği var.

Fakat belki de diğerleri kadar göz kamaştırıcı olmayan balıklar, şnorkel takanların kendilerini göz ardı etmesinden daha büyük sorunlarla karşı karşıya gelebilir.

Yeni bir çalışma, nesli tükenmekte olan resif balıklarının "estetik değer" açısından daha düşük puan almaya meyilli olduğunu buldu. Yani insanlar canlıları koruma girişimlerinde "daha güzel" türlere odaklanırsa muhtemelen göz ardı edilecekler.

Montpellier Üniversitesi'nde komünite ekoloğu olan çalışma yazarı Nicolas Mouquet bir basın bildirisi aracılığıyla, "Çalışmamız, korumaya yönelik kamu desteği potansiyeliyle bu desteğe en çok ihtiyaç duyan türler arasındaki muhtemelen önemli uyumsuzlukları vurguluyor" dedi.

Araştırma ekibi, memeliler konusunda durumun böyle olduğunun bilindiğini ve daha "güzel" kabul edilen türlerin diğerlerinden daha fazla araştırıldığını belirtti.

Ancak salı günü PLOS Biology adlı bilimsel dergide yayımlanan yeni makalede, "çirkin balıkların" genellikle evrimsel açıdan daha benzersiz olduğunun keşfedildiği bildirildi.

Araştırmacılar, her balığın "estetik değerini" belirlemek için bilgisayar modellemesi ve kamuoyu anketlerinin kombinasyonunu kullandı.

Hangi niteliklerin daha hoş bulunduğunu (örneğin birden çok renkli ya da parlak renkli olmak gibi) belirlemek için yapılan anketlerde, katılımcılardan iki fotoğraf arasından daha "güzel" olan balığı seçmeleri istendi. Ekip, bu değişkenleri kullanarak, balıkları güzel bulunma kriterlerine göre sıralayacak bir bilgisayar modeli geliştirdi.

Psikedelik kırlangıç balığı ve melek balığı gibi bazı gruplar estetik değer olarak sürekli yüksek puan alırken, daha az renkli istavritgiller ve yaladerma balıkları gibi gruplar daha düşük puanda kaldı.

Ancak daha güzel olan balıklar bazı diğer yönlerden eşsizlikten daha uzaktı. Çalışma, daha çirkin balıkların hem evrimsel tarihte hem de ekosistemdeki özel rollerinde daha ayrık olmaya meylettiğini ortaya koydu.

Fakat konu korumaya geldiğinde, daha fazla tehditle karşılaşan balık türlerinin daha çirkin olması gibi bir eğilim var.

Çalışma, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği'nin (IUCN) Kırmızı Listesi'nde "hassas"," tehlike altında" veya "kritik tehlike altında" kategorilerindeki türlerin estetik değer puanının, "global ölçekte nesli tehdit altında değil" kategorisinde listelenen balıklardan önemli ölçüde daha düşük olduğunu ortaya koydu.

Kırmızı Liste'de değerlendirilmeyen balık türleri, "güzellik standartlarına" göre tam ortadaydı; tehdit altındaki gruptan önemli ölçüde daha güzel ve "global ölçekte nesli tehdit altında olmayan" gruptan belirgin seviyede daha çirkinlerdi.

Bunun bir kısmı insanların bu türleri nasıl kullandıklarıyla ilişkilendirilebilir. Ticari amaçlarla kullanılan balıkların, ticari kullanımı olmayan veya sadece geçimlik balıkçılıkta karşılaşılan balıklardan önemli ölçüde daha düşük estetik değeri var. Özellikle ticari önemi yüksek olan türlerin estetik puanları daha da düşük.

Yazarlar, bu sonuçların bir türün korunması için insanların çalışmaya ne kadar istekli olacağı ve bu türün korunmaya ne kadar ihtiyaç duyduğu arasındaki eşitsizliklerin yolunu açabileceğini belirtti.